نظام های مالیاتی برای خارج شدن از معضلات اقتصادی ، توسعه و تولید ثروت نقش بسیار حساس و کلیدی را ایفامی کند . مالیات در صورتی می تواند مفید باشد که از سه اصل کارآمدی ، اقتصادی بودن و عادلانه بودن تبعیت کند ، در غیر اینصورت نه تنها نمی تواند به اهداف خود برسد، بلکه می تواند تاثیرات معکوس نیز بر اقتصاد بگذارد ، که لازمه این امر نهادینه شدن فرهنگ مالیاتی در جامعه می باشد . فرهنگ مالیاتی می تواند به معنای باورهای مردم در مورد مالیات و لزوم پرداخت آن باشد .
امروزه تقریبا در همه دنیا ، مردم پذیرفته اند که اگر در زندگی روزمره شان خدمتی دریافت می کنند ، باید هزینه آن را بطور مستقیم یا غیرمستقیم بپردازند. به همین دلیل با کم کاری و اسراف در بودجه کشورشان بشدت برخورد می کنند .
زمانیکه مردم بدانند هرگونه شانه خالی کردن از زیر بار مالیات، در نهایت به ضرر خود آنهاست و مانع ازاجرای برنامه های رفاهی دولت خواهد شد ، مطمئنا مالیات را داوطلبانه می پردازند . بنابراین برنامه های اقتصادی دولت نیز باید علمی ، دقیق و خارج از روش آزمون و خطا باشد و مهمترین ملاک برای هردولتی ، مردم باشد. زمانیکه مردم به چشم خود آثار پرداخت مالیات را در همه زمینه های زندگی اجتماعی مشاهده کنند و بدانند که حفظ استقلال و تمامیت کشور از طریق تامین وسایل و تجهیزات دفاعی استقرار و اداره نیروهای نظامی و انتظامی ، ایجاد و توسعه راه های ارتباطی و وسایل حمل ونقل ، تامین بهداشت، آب، برق، مخابرات و سایر وسایل ارتباطی جمعی برای عموم، تامین آموزش در همه سطوح، تامین قوه قضائیه برای حل و فصل دعاوی واستقرار امنیت اجتماعی، تامین مایحتاج عمومی افراد جامعه در یک سطح قابل قبول ، تامین زیر ساخت های اقتصادی و صنایع مادر و کلیدی برای ایجاد زمینه های تولید و اشتغال و تعادل اقتصادی ، تقویت روح بررسی و تحقیق از طرح تاسیس مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و حمایت و تشویق محققان ، تامین خود کفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی و تامین خدمات درمانی و بهداشتی به صورت بیمه همگانی و فراهم آوردن موجبات داشتن مسکن متناسب با خانواده ها از طریق وصول درآمدهای مالیاتی است بی تردید مالیات خود را با رضایت کامل پرداخت می نمایند .
یکی از عوامل موثر بر ایجاد نگرش مثبت نسبت به مالیات فرهنگ سازی است . اگر در کتابهای درسی ، در کانونهای مختلف اجتماعی ، درسینماها ، فیلم های تلویزیونی و برنامه های رادیویی کشور به مسأله مالیات که حیاتی ترین مساله یک اقتصاد سالم است توجه شود می توان امید داشت که در این زمینه ، تحولات اساسی ایجاد شود.
عامل دیگر همگانی شدن فرهنگ پرداخت مالیات در کشورهای توسعه یافته ، انعطاف پذیر بودن وپویایی قوانین مالیاتی است ، به نحوی که شاخص های متغیر اقتصادی در مواقع ضروری سبب بالا یاپایین رفتن نرخ مالیاتها شوند.
تغییر نرخ مالیاتی نیز به منظور تامین رفاه و منابع مالیات دهندگان و در نهایت با هدف کمک به افزایش نرخ رشد اقتصادی انجام می شود و در مجموع شرایطی را بوجود می آورد که چهره خوبی از مالیات در اذهان مالیات دهندگان ترسیم شود.
با توجه به اینکه اراده و خواست مردم ، عمده ترین نقش را در اجرای قانون مالیات ها ایفا می کند ، موثرترین عامل موفقیت در اجرای این قوانین ، همان فرهنگ مالیاتی جامعه خواهد بود . از طرفی لازمه و شرط اول برای ترویج هر مقوله عدالت است ، یعنی وقتی مردم مطمئن شوند که چارچوب قوانین مالیاتی برای همه در نظر گرفته شده و اجرا می شود و هیچ تبعیضی میان افراد جامعه وجود ندارد، خودشان را مطیع قانون دانسته و اطاعت از آن را واجب می دانند.
بنابراین ملاحظه می شود که دولت برای دستیابی به اهداف خود برای پاسخگویی به نیازهای اساسی جامعه که به بخشی از آن اشاره شد نیازمند منابع مالی است . امروز در کلیه کشورها صاحب نظران مسائل اقتصادی بهترین منبع تامین هزینه های دولت را مالیات می دانند. زیرا علاوه بر آن که اتکا دولت را به منابع خدادادی مثل نفت که یک ثروت ملی و متعلق به نسل های آینده نیز هست ، کم می کند. یک شور و اشتیاق ملی برای مشارکت در امور کشور در آحاد افراد جامعه ایجاد می کند. از طرفی دیگر ایجاد و تغییر فرهنگ به زمان نیاز دارد باید در جامعه این باور ایجاد شود که هر نسلی مکلف است در دوره حیات خود هزینه های اداره امور کشور را خود تامین کند. برای ایجاد این فرهنگ باید زمینه ای فراهم شود تا مردم با اطمینان و با مشارکت ملی وارد عرصه فعالیت های اقتصادی شوند و برای تحقق این منظور همه اقشار جامعه از جمله رسانه ها و مطبوعات می توانند نقش موثری در فرهنگ سازی ایفا کنند .