مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است که در مراحل مختلف تولید و توزیع براساس درصـدی از ارزش افـــزوده کالاهــــای تــــولید شده و یـــا خدمات ارائه شده اخذ می گردد . مـالیات بر ارزش افزوده انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش می دهد. مالیات بر ارزش افزوده در خلال فرآیند تولید یعنی از کارخانه تا محل فروش به صورت مرحله به مرحله اخذ می گردد . در این نوع مالیات بر خلاف مالیات بر فروش انبــاشت مرحله ای مالیات وجود نــداشته و مالیات به صورت جدا از قیمت اصلی کالاها و خدمات محاسبه می گردد . به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی اجرای صحیح قانون مالیات بر ارزش افزوده در چارچوب یک برنامه کلان اقتصادی و به دور از بخشی نگری سبب برقراری عدالت در پرداخت مالیات می شود.
مالیات بر ارزش افزوده با توجه به وضعیــت اقتصادی کشور می تواند حالت انعطاف پذیر داشته باشد. در هنگام رونق اقتصادی چون این نوع مالیات بر کالاها و خدمات اعمال می شود ، با افزایش سطح تولید میــزان وصولی این منبع افزایش می یابد.از طرف دیگر در زمان رکود اقتصادی با کاهش سطح تولیدات و موسسات اقتصــادی، میزان وصولی مالیات بر ارزش افزوده نیز تقلیل می یابد و در نتیجـــه از فشار فــزاینده بــار مالیاتی بر طبقات مختلف جامعه در زمان رکود کاسته می شود و به سبب وسعت دامنه منابع وصول این مالیات معمولا بیشتر کالاها و خدمات را در بر می گیرد .
چون اجرا شــدن تکلیف کسر و پــرداخت مالیـات توسط فروشنده ، پای خریدار کالای او را برای منظور کردن مالیات متعلق به خریدها به میان می کشد ، لذا منافع یک طرف ، زیان طرف دیگر را موجب می شود و در صورت موثر بودن سیستم کنترل امکان فرار مالیات در حداقل خواهد بود و به لحاظ اینکه وظیفه کسر و وصول مالیات بر ارزش افزوده به فروشندگان کالا و خدمات تکلیف می شود از هزینه کم و راندمان بالایی برخوردار است .
مالیات بر ارزش افزوده به ترتیبی است که خود به خود معاملات فیمابین اشخاص را مستند و متکی به فاکتور می کند و در نتیجه زمینه تشخیص مالیات بر درآمد را براساس واقع فراهم می سازد .
مالیات بر ارزش افزوده به جریان معاملات و مبادلات کالاها نظم بخشید و آنها را مستند و قابل کنترل می کند و در نتیجه امکان تصمیم گیری های سنجیده را در امور اقتصادی برای دولت فراهم می نماید .
تجــربیات دیگر کشــورهای جهان نشان می دهد که بیشتر مالیات بر ارزش افزوده اخذ شده قبل از سطح خرده فروشی است . و این امر یک مزیت عمده برای اجرای این نوع مالیات در کشوهای در حال توسعه است چون در اغلب این کشورها تعداد بنگاههای خرده فروشی با مقیاس کوچک بسیار زیاد است و گسترش و گستردگی مالیات بر ارزش افزوده به سطح خرده فروشی از نظر اجرای آن بسیار پرهزینه و مشکل ساز است .
در مالیات بر ارزش افزوده چون مودیان برای استفاده از اعتبار مالیاتی ، ملزم به ارائه سند و فاکتور خرید و فروش خواهند بود . این عامل باعث شناسایی میزان معاملات و مبنای مالیاتهای دیگر را فراهم می کند .
چون این مالیات در جریان سال مالی تـوسط اشخاص کسر و وصول می شود و به علاوه متکی به معاملات بازرگانی است بنابراین از نظر استمرار و قابلیت اطمینان وصولی موقعیت منحصر به فرد دارد و تعویق وصولی که در نظام مالیات بر درآمد معضلی بحساب می آید در مالیات بر ارزش افزوده مورد نخواهد داشت .