گفت‌وگوی اختصاصی با محمدابراهیم طریقت معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان

گفت‌وگوی اختصاصی با محمدابراهیم طریقت
معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان
رسانه مالیاتی ایران: استراتژی سازمان امور مالیاتی کشور به‌منظور تحول نظام مالیاتی و تلاش برای تحقق اقتصاد بدون نفت مستلزم عزم و اراده جدی مدیران و کارکنان در تمامی سطوح سازمان است; چراکه امروزه یکی از عوامل موفقیت سازمان‌ها در عصر اطلاعات کارکنان و مدیران آن هستند. مدیران هوشمندی که از تخصص خود در برخورد با چالش‌های فراروی سازمان بهره بگیرند و کارکنانی که باقدرت خلاقیت خود و ارائه ایده‌های مناسب، مدیر و سازمان خود را یاری کنند. در این میان نظام مالیاتی بیش از هر زمان دیگر نیازمند همراهی و هم‌سویی معاونت توسعه مدیریت و منابع برای تحقق هر چه‌بهتر این مهم است چراکه موفقیت هر سازمان در راه وصول به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت درگرو استفاده کارآمد از منابع مالی، سرمایه‌های فیزیکی و مهم‌تر از همه، مدیریت منابع انسانی است.
انتصاب محمدابراهیم طریقت به سمت معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان بهانه‌ای شد تا با ایشان به گفت‌وگویی صمیمی در خصوص اهداف، برنامه‌ها و اقدامات پیش رو بنشینیم. ایشان متولد 1333 بوده و دارای مدرک کارشناسی اقتصاد از دانشگاه شهید بهشتی و کارشناسی ارشد مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی ( MIS ) است. طریقت که مولف کتاب کاربردهای فناوری اطلاعات است، پیش از تصدی این پست، معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع سازمان ثبت‌احوال کشور و همچنین عضو کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی بوده‌است.

·جناب آقای طریقت، ضمن تشکر از وقتی‌که در اختیار نشریه سامان قراردادید، ازآنجایی‌که خوانندگان سامان علاقمند هستند بیشتر با معاون جدید سازمان آشنا شوند، اگر موافق هستید بحث را با سوالاتی درمورد سوابق و فعالیت‌های اجرایی شما آغاز کنیم. لطفا در این توضیح بفرمایید .
من از اولین روزهای بعد از انقلاب اسلامی توفیق داشتم که در خدمت نظام مقدس جمهوری اسلامی باشم و در بخش‌های مختلفی ازجمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پشتیبانی و بازسازی مناطق جنگی غرب کشور، استانداری تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری، سازمان ثبت‌احوال کشور، مجمع تشخیص مصلحت نظام و... مشغول به خدمت بودم و به‌هرحال تجربیات ارزنده‌ای کسب شد که امیدوارم از این تجربیات برای خدمت به نظام و مردم بهره بگیرم تا به امید خداوند متعال و همکاری مدیران و کارکنان سازمان امور مالیاتی کشور از فرصت‌های به‌دست‌آمده برای ایجاد تحول اساسی در سازمان استفاده کنیم.
·قبل از اینکه به خانواده بزرگ سازمان امور مالیاتی بپیوندید، دغدغه مالیاتی شما چه رنگ و بویی داشت، به بیانی دیگر نگاه شما به مقوله مالیات به چه صورت بود؟
سازمان امور مالیاتی کشور به دلیل جایگاه و موقعیت استراتژیک آن در تأمین بخش اعظم درآمدهای دولتی، همیشه در ذهن و رفتار اغلب مردم و مسئولان ما جایگاه ویژه‌ای دارد، من نیز به دلیل رشته تحصیلی‌ام در مقطع کارشناسی که اقتصاد بوده با موضوع مالیات آشنا شدم و بعدها به دلیل مشاغل مختلف به‌طور ملموس با این مقوله ارتباط کاری پیدا کردم، اعتقاد بنده این است که مالیات به‌ویژه در رابطه با عدم وابستگی به درآمدهای نفتی و اتکا به درآمدهای پایدار مالیاتی یکی از مهم‌ترین موضوعات ملی است و لذا همکاران سازمان امور مالیاتی مسئولیت خطیری در این خصوص بر عهده دارند. به‌هرحال باید اذعان کنم که هیچ‌گاه تصور نمی‌کردم توفیق ادامه خدمت در این سازمان راهبردی را داشته باشم. علی‌ایحال از این توفیق بسیار خوشحال هستم و امیدوارم در این سازمان مهم بتوانم منشاء اثر باشم. و البته قبل از هر چیز لازم می‌دانم در این رابطه از همه عزیزانی که در سازمان زحمت کشیده و می‌کشند و همچنین از همه پیکشسوتانی که سال‌ها در همه رده‌های این سازمان تلاش نموده‌اند، به‌خصوص همکاران قبلی و فعلی در حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع یادی کنم و برای این عزیزان آرزوی سلامت، سعادت و موفقیت دارم.
·بفرمایید مهم‌ترین موضوعات و مسائل معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان امور مالیاتی کشور ازنظر شما چیست؟ و اولویت کاری شما در سازمان چه خواهد بود؟
حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع عمدتا یک حوزه برنامه‌ریزی و اجراء در رابطه با امور پشتیبانی سازمان به معنی عام می‌باشد و رسالت این معاونت فراهم نمودن امکان انجام بهینه مأموریت‌ها و وظایف سازمان است که در قوانین و مقررات موضوعه ازجمله قانون مالیات‌های مستقیم، قانون مالیات بر ارزش‌افزوده و قانون مدیریت خدمات کشوری پیش‌بینی و مشخص گردیده است.
بدیهی است مهم‌ترین سرمایه هر سازمان نیروی انسانی آن است و لذا برنامه‌ریزی‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که امکان استفاده بهینه از منابع موجود و قابل‌دسترسی فراهم آید، بنابراین باید شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنیم که به لحاظ کمی و کیفی همکاران ما به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه سازمان، بتوانند وظایفشان را به‌درستی انجام دهند و بدین لحاظ این مولفه مهم‌ترین مأموریت و وظیفه این معاونت است، ما باید بتوانیم به‌اندازه لازم و در حد کفایت و با یک نگاه سیستمی و مبتنی بر اهداف و برنامه‌های مصوب، نیروی انسانی واجد شرایط را تأمین کرده و ظرفیت‌های لازم برای ایفای مسئولیت همکارانمان در حوزه‌های مختلف را فراهم‌سازیم. از نگاه ارگونومی تمام آنچه‌که در حول‌وحوش نیروی انسانی می‌گذرد ازجمله فضای کاری، تجهیزات، امکانات، آموزش‌ها، آشنایی با قوانین و مقررات، نحوه رفتار یک همکار به‌خصوص در ارتباط با مودیان در ارتباط با مأموریت سازمان، همه و همه در این حوزه باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که همکار ما به دور از دغدغه‌های مختلف ازجمله دغدغه‌های متعارف معیشتی بتواند وظیفه‌اش را آن‌طور که قانون خواسته با رعایت همه جوانب کاری، انسانی، اسلامی و با رعایت اخلاق حسنه به‌خوبی انجام دهد. این مباحث، موضوعات بسیار مهم و پیچیده‌ای هستند که اصلی‌ترین دغدغه‌ها را شکل می‌دهند.
· شما از نیروی انسانی به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه‌های سازمان یاد می‌کنید، وضعیت نیروی انسانی را در سازمان امور مالیاتی چطور ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در این حوزه وجود دارد؟
در رابطه با نیروی انسانی باید به سه وجه مختلف توجه داشت. یک وجه حاکمیت و انتظارات حاکمیت از سازمان و کارکنان آن است که در قالب مأموریت و وظایف سازمان ابلاغ‌شده، وجه دوم مودیان هستند که انتظار دارند کارکنان ما رفتار خوبی با آنان داشته و در رابطه با مودی به‌عنوان یک شریک، در پی ایجاد درک متقابلی از هم باشند، سومین وجه نیز رابطه سازمان و کارکنان است. اگر بتوانیم این وجوه را خوب شناسایی کنیم می‌توانیم بگوییم تصویری که در ارتباط با نیروی انسانی داریم تصویر بهینه‌ای است یا خیر، یعنی قضاوت حاکمیت، قضاوت مودیان و قضاوت خودمان. ما به‌هرحال این قضاوت را فارغ از وجوه دیگر نمی‌توانیم داشته باشیم. بحث تکریم ارباب‌رجوع و بحث نگاه ارباب‌رجوع به ما نمی‌تواند در نظر گرفته نشود، ما در این تصویرسازی (از بحث نیروی انسانی) باید همه این موارد را در نظر بگیریم.
·و چطور باید از این سرمایه‌های باارزش به نحو مطلوب در سازمان بهره گرفت؟
موضوع نیروی انسانی موضوع ایستایی نیست، دینامیک است. هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی. ما جزو اولین و معدود سازمان‌هایی هستیم که توانستیم سند برنامه‌ریزی نیروی انسانی را آماده کنیم. همچنین در ارتباط با هشت برنامه تحول اداری وضعیت خوبی داریم. ما دنبال نظام سازی و حرکت به‌سوی یکپارچگی هستیم، نیروی انسانی از لحظه جذب تا بازنشستگی، دورانی را طی می‌کند که نیازمند برنامه و مدیریت است، لذا موضوع جذب و نگهداشت نیروی انسانی در سازمان فرایندی یکپارچه و مدام است که بعد از جذب شامل روزآمد نگه‌داشتن نیروی انسانی ازنظر کیفیت توانایی‌ها، ارائه آموزش‌های لازم و همچنین به‌کارگیری سازوکارهای انگیزشی و تأمین معیشت کارکنان به‌منظور افزایش تعهد سازمانی آنان است.
ازیک‌طرف فرد باید متعهد به سازمان و علاقمند به کارش بوده و تلاش نماید وظایفی که سازمان بر عهده او نهاده را به نحو احسنت انجام دهد و از طرف دیگر مطمئن باشد که سازمان او را درک می‌کند و مسائلش را می‌شناسد.
از این منظر طبیعتا نمی‌توان تصویر دقیقی از وضعیت موجود و آتی داد، در شرایط موجود به لحاظ تعداد نیرو، ظرفیت‌های جنسیتی، انطباق با شرایط تحصیلی و مسیر ارتقاء اطلاعات خوبی وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی است، از سوی دیگر در مباحث انگیزشی واقعا باید کارهای بیشتری انجام دهیم تا همکاران بتوانند هرچه بهتر وظایفشان را انجام دهند، درمجموع سازمان ما قابل و توانا است و باید از زحمات ارزنده مدیران قبلی تشکر کنم.
·جنابعالی پیش از حضور در سازمان امور مالیاتی، معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع سازمان ثبت‌احوال کشور و همچنین عضو کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی بودید. به عبارتی هم به مقوله مدیریت و برنامه‌ریزی و هم مقوله دولت الکترونیک تخصص و اشراف کامل دارید. همان‌طور که می‌دانید سازمان امور مالیاتی نیز در حال گذار از مرحله سنتی به مدرن است و طرح جامع مالیاتی با تمامی ابعاد درحال پیاده‌سازی است. ازنظر شما در معاونت توسعه مدیریت و منابع باید چه راهبردهایی در پیش گرفته شود تا شرایط آتی منطبق با این تحولات و هم‌راستا با طرح جامع مالیاتی باشد؟
اتفاقا به نکته مهمی اشاره کردید. پایداری سامانه‌ها به برنامه‌ریزی برای تغییرات به‌موقع است، کلیه سامانه‌ها دارای آنتروپی (سیر میرایی) هستند و سیر میرایی را طی می‌کنند. مگر سامانه‌هایی که بتوانند رفتار و روند را شناسایی کنند و به‌موقع برای پایداری‌شان برنامه‌ریزی و تغییرات لازم را ایجاد و اعمال کنند.
طرح جامع مالیاتی را یک طرح تحول می‌دانم، تحولی که باید سبب تغییرات گسترده در ابعاد مختلف شود. طرح تحول می‌خواهد سازمان را از وضعیت موجود که ضعف‌ها و قوت‌هایی دارد به یک وضعیت مطلوب هدایت کند، یعنی به سازمانی تغییر دهد که بسیاری از ضعف‌های موجود در آنجا به قوت تبدیل‌شده باشد و نقاط قوتمان افزایش پیدا کند. طرح جامع یک تغییر مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این تغییر پارادایمی، یک تغییر رفتاری است یعنی ما رفتارمان و فرآیندهایمان تغییر می‌کند، این تغییرات در سه حوزه بسیار جدی‌تر است، حوزه نیروی انسانی، حوزه ساختار و حوزه فناوری که به نظر من حوزه سوم ساده‌ترین بخش است. بنابراین به عقیده من بخش مهم و سخت کارها در تغییر ساختار و تغییر رفتار نیروی انسانی است، نیروی انسانی باید فناوری را بشناسد و آن را بپذیرد، برای پذیرش این موضوع باید طرح جامع مالیاتی به‌گونه‌ای عمل کند که ظرفیت‌های پذیرش ایجاد شود و این یک اقدام دوطرفه است.
بنابراین ما باید در کنار ساده‌سازی به‌نحوی‌که مانع انجام کار نباشد، به دنبال ایجاد انگیزه و علاقه برای کارکنان از سطوح بالای مدیریت تا بدنه سازمان در پذیرش فناوری باشیم. بخشی از این علاقمندی از طریق آموزش ایجاد می‌شود و بخش دیگر از طریق ایجاد انگیزه‌های جانبی است، به‌هرحال تغییر در رفتار ساده نیست و مشکل است کلا انسان‌ها گاهی به دلایلی به تغییر علاقمند نیستند، باید برای رفع این دغدغه‌ها فکر شود و لذا سازمان وظیفه دارد در مقوله مدیریت تغییر به بحث نیروی انسانی و نیازهای نیروی انسانی بیشترین توجه را داشته و برنامه‌ریزی نماید.
·این معاونت را تا چه اندازه در تحقق اهداف طرح جامع و موفقیت سازمان تأثیرگذار می‌دانید؟
حرکت طرح جامع مالیاتی و سازمان باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که تعارض نباشد و کاملا همراهی و همپوشانی داشته باشیم، چراکه گریزی از اجرای این طرح نیست. هم به دلیل ضرورت تغییر و پایدارسازی سامانه‌ها و هم به دلیل خواستی که متوجه سازمان است. طرح جامع مالیاتی یکی از مهم‌ترین طرح‌های انفورماتیک کشور است، بنابراین همراهی و همسویی این معاونت برای تحقق اهداف طرح جامع مالیاتی بسیار حائز اهمیت است. تلاش می‌کنیم مواردی که مربوط به جذب کارکنان، توسعه امکانات، تجهیزات و فضاهای موردنیاز و ایجاد انگیزه در مجموعه نیروی انسانی در حوزه وظایف این سازمان است را با طرح جامع هماهنگ نماییم تا استقرار این طرح مهم تسریع شده و تسهیل گردد.
ما باید بخواهیم تا این طرح را به بهترین نحو عملیاتی کنیم و اگر ضعف‌هایی دارد با همکاری همه بخش‌ها و نیروهای متخصص برای برطرف کردن آن تلاش کنیم.
· میزان تشریک مساعی همکاران برای تحقق درآمدهای مالیاتی را چگونه می‌بینید و آیا تدابیری تشویقی برای استان‌هایی که تحقق درآمدی بالایی دارند پیش‌بینی شده است؟
میزان تحقق درآمدهای مالیاتی و عملکرد نظام مالیاتی ما از بالاترین سطح مدیران اجرائی نظام به جد رصد می‌شود. به همین خاطر و برای ایجاد انگیزه بیشتر برای همکاران در وصول مالیات حقه، کارگروه تعیین پاداش تشکیل‌شده که اصلی‌ترین موضوع آن در تعیین مبالغ پاداش‌ها در راستای تحقق درآمدهای پیش‌بینی شده مالیاتی است. که در این خصوص هرماه عملکرد استان‌ها بر اساس گزارش معاونت‌های محترم ذی‌ربط ملاک میزان پرداخت پاداش‌ها قرار می‌گیرد. البته در ماه اخیر پاداش برخی استان‌هایی که وصولی کمتری داشتند را کسر نکردیم با این فرض که در ماه‌های آتی ان‌شاءا... جبران خواهدشد، به نظر من کسر اصلا نباید معنا داشته باشد و ما باید مرتب پاداش‌ها را اضافه کنیم که آن هم منوط به تحقق به‌موقع درآمدهای پیش‌بینی شده است، بحث تحقق درآمد اصلا به معنای رفتار غیرمتعارف با مودیان نیست. بلکه ما می‌خواهیم مالیات حقه به‌موقع وصول شود و تعهدات منطقی پیش‌بینی شده عملی شود و لذا امیدواریم درآمدهای مالیاتی به‌طور کامل محقق شود.
·اگر نکته‌ای باقیمانده که به آن اشاره نشده است و یا هر مطلبی که علاقمند هستید از طریق این نشریه به اطلاع همکاران سازمان برسد بفرمایید.
به دنبال بحثی که در رابطه بااهمیت نیروی انسانی داشتیم، علاقمند هستم در این خصوص به نکاتی اشاره‌کنم. در زمینه نیروی انسانی باید به یک درک جمعی برسیم. همه سازمان به‌ویژه رئیس‌کل محترم، معاونین و مدیران ستاد و صف به این نکته عنایت کافی دارند که نیروی انسانی یک سرمایه مهم است، قسمت اعظم و بهترین سال‌های عمر ما در محیط‌های کارمان می‌گذرد، کارمندان به‌طور متوسط حدود سی سال از بهترین زمان‌های عمر خود را در محل کار و ادارات می‌گذرانند، به نظرم اگر درک متقابلی از هم داشته باشیم و یکدیگر را درک کنیم و فضا را فضای اعتماد، همکاری، دوستی و مودت قرار دهیم بهتر می‌توانیم مشکلات را تحمل کنیم، باید به این درک متقابل برسیم که در نظام اداری اسلامی مسئول هستیم. لازم است با حفظ ارزش‌های سازمانی و انسانی مأموریت و وظیفه‌مان را به بهترین نحو انجام دهیم، وظیفه کارکنان سازمان وصول مالیات حقه همراه با بهترین رفتار با مودیان محترم است، وظیفه این معاونت هم تأمین ظرفیت‌های انجام بهینه مأموریت و پشتیبانی از زحمات و تلاش همکاران عزیز است، اگر همه ما با این نگاه کار و تلاش کنیم به نظرم یک محیط مطلوب، و معطر به عطر اعتماد و اخلاق خواهیم داشت، انسان یک پدیده بسیار شگرف، پیچیده و بهترین مخلوقات خداوند است، انسان در کنار بندگی خالق، عبید احسان، خوبی و نیکی است، اگر تلاش کنیم فضا را از کینه، بدی، دروغ، حسد، نفاق و ناراستی دور کنیم و در فضایی اخلاقی‌تر تلاش کنیم و به همکاران و هم‌وطنان خدمت مناسب ارائه دهیم، تحمل بسیاری از مشکلات آسان‌تر شده و جسم و روان سالم‌تری داشته و موردعنایت ویژه خداوند تبارک و تعالی قرار خواهیم گرفت، ان‌شاء‌ا....

تاریخ گفتگو: 1395/11/28
کلمات کلیدی: